Έφυγε σε ηλικία 67 ετών ο αγωνιστής κατά της χούντας και καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Σταύρος Τσακυράκης, μετά από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο.

Είχε γεννηθεί στη Μήθυμνα Λέσβου το 1951 και βρέθηκε στην Αθήνα ως οικότροφος του Κολλεγίου Αθηνών, επιλεγμένος από το σχολείο που έδινε βάρος στην ανάγκη να στηριχθούν οι σπουδές παιδιών από χαμηλά οικονομικά στρώματα.

Εισήχθη στη Νομική και δραστηριοποιήθηκε πολιτικά, φτάνοντας στη θέση του γενικού γραμματέα του «Ρήγα Φεραίου», της νεολαίας του ΚΚΕ Εσωτερικού.

Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη φιλοσοφία του δικαίου στο Πανεπιστήμιο Ρώμης ενώ το 1990 αναγορεύθηκε διδάκτωρ του συνταγματικού δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Κατά την περίοδο της Χούντας των Συνταγματαρχών διετέλεσε γραμματέας της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος και μέλος της συντονιστικής επιτροπής κατάληψης του Πολυτεχνείου.

Για την αντιδικτατορική του δράση συνελήφθη, φυλακίστηκε στα κρατητήρια ΕΑΤ-ΕΣΑ, όπου και βασανίστηκε.

Υπήρξε καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών. Στο παρελθόν υπήρξε ακαδημαϊκός επισκέπτης στα πανεπιστήμια Χάρβαρντ, Κολούμπια και Νέας Υόρκης.

Στις ευρωεκλογές του 2014 υπήρξε υποψήφιος με Το Ποτάμι χωρίς όμως επιτυχία. Αρθρογραφούσε τακτικά σε νομικά περιοδικά και στον ημερήσιο τύπο και ήταν μέλος της επιστημονικής επιτροπής της επιθεώρησης The Books’ Journal.

Tον Απρίλιο του 2018 έδωσε το τελευταίο του μάθημα σε μία κατάμεστη αίθουσα καθώς θα αφυπηρετούσε στο τέλος της ακαδημαϊκής χρονιάς.

Η κηδεία του Σταύρου Τσακυράκη θα γίνει αύριο Κυριακή στις 5 το απόγευμα από την εκκλησία της Αγίας Κυριακής στο Μόλυβο.

Το τελευταίο μάθημα του Σταύρου Τσακυράκη στις 4 Απριλίου

Υψιστο μάθημα δικαίου από αυτά που κάθε συνειδητοποιημένος πολίτης δεν πρέπει να χάνει, έδωσε ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Σταύρος Τσακυράκης, στην αίθουσα Σαριπόλων της Νομικής Σχολής Αθηνών. Εκεί, 45 χρόνια πριν, τον Μάρτιο του ’73, συγκεντρώθηκαν οι φοιτητές στην πρώτη μεγάλη διαμαρτυρία τους κατά της Χούντας. Ανάμεσά τους και ο τότε «Ρηγάς» Σταύρος Τσακυράκης.

Χθες, για τον κ. Τσακυράκη ήταν το τελευταίο μάθημα, καθώς αφυπηρετεί στο τέλος της ακαδημαϊκής χρονιάς. Μαζί με τον άξιο «αντίδικό» του, επίσης καθηγητή της σχολής, Φίλιππο Σπυρόπουλο, παρουσίασαν ένα debate με διακύβευμα τον ορισμό και την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, μέσα από τις βασικές σχολές δικαίου.

«Τι είναι δικαίωμα;» ξεκίνησε ο κ. Τσακυράκης ρωτώντας τον κ. Σπυρόπουλο: «Δικαίωμα είναι η εξουσία που αναγνωρίζει το δίκαιο στον “δικαιούχο” να ικανοποιεί συγκεκριμένο έννομο συμφέρον του. Το έννομο συμφέρον είναι έλασσον του δικαιώματος, διότι δεν παρέχει στο πρόσωπο την εξουσία πραγμάτωσής του.

Αν το δίκαιο, δηλαδή ο νόμος, προσδώσει στο έννομο συμφέρον την εξουσία πραγμάτωσης, τότε και μόνο τότε μπορούμε να μιλάμε για δικαίωμα», απάντησε ο κ. Σπυρόπουλος.

Ο κ. Τσακυράκης αντέκρουσε τον συνομιλητή του. «Λοιπόν, δικαίωμα είναι αυτό που πηγή έχει όχι τον νόμο αλλά τη Δικαιοσύνη. Τη Δικαιοσύνη, όπως αυτή γίνεται κατανοητή σε ένα δίκαιο κράτος, σ’ ένα κράτος που αναγνωρίζει το πρόσωπο ως ηθική υπόσταση.

Το δίκαιο κράτος δεν είναι τίποτε άλλο παρά οι πολίτες του ως ηθικές προσωπικότητες που δικαιούνται να το διαμορφώνουν για να συμβιώνουν με ειρήνη και αλληλοσεβασμό αλλά και με επιχειρηματολογικές εντάσεις και να μπορούν να πείθουν με επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα».

Κατόπιν, θύμισε Σαίξπηρ, «Κοριολανό»: «The people are the State». «Δεν είναι το ίδιο», συνέχισε ο Σταύρος Τσακυράκης, «να μιλάμε για δικαιώματα του κοινού δικαίου, για δικαιώματα που πηγή έχουν τη σύμβαση, αφενός, και για ανθρώπινα δικαιώματα, αφετέρου». Τα ανθρώπινα δικαιώματα παρέχονται σε όλους χωρίς διακρίσεις, αφού όλοι έχουν –ή μάλλον είναι– ηθικές προσωπικότητες.

Πεμπτουσία ζωής

Ο λόγος του μεστός, γλυκός, πεμπτουσία ζωής. Γεννημένος στον Μόλυβο της Λέσβου –υπεραγαπά το νησί του– πριν από 67 χρόνια, ο Σταύρος Τσακυράκης βρέθηκε στην Αθήνα ως οικότροφος του Κολλεγίου Αθηνών, επιλεγμένος από το σχολείο που έδινε βάρος στην ανάγκη να στηριχθούν οι σπουδές παιδιών από χαμηλά οικονομικά στρώματα.

Εισήχθη στη Νομική και δραστηριοποιήθηκε πολιτικά, φτάνοντας στη θέση του γενικού γραμματέα του «Ρήγα Φεραίου», της νεολαίας του ΚΚΕ Εσωτερικού. Μάλιστα, στη διάρκεια της δικτατορίας συνελήφθη και βασανίστηκε στην ΕΑΤ-ΕΣΑ.

Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή το 1976 και συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στη Φιλοσοφία του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης (εκεί συγκάτοικός του ήταν ο καθηγητής του Παντείου, Γιάννης Βούλγαρης, ο οποίος έχει διατελέσει γραμματέας του «Ρήγα»).

Το 1982, ο διαπρεπής Ελληνας πανεπιστημιακός, ακαδημαϊκός και συνταγματολόγος Αριστόβουλος Μάνεσης είχε μετακληθεί στη Νομική Αθηνών και ήταν εκείνος που δημιούργησε δύο θέσεις επιμελητών –τις κατέλαβαν ο Φίλιππος Σπυρόπουλος και ο Γιάννης Δρόσος– και τριών βοηθών – τις πήραν ο Γεώργιος Καμίνης, ο Γιώργος Σωτηρέλλης και ο Σταύρος Τσακυράκης.

Χθες, το αμφιθέατρο γέμισαν για το μάθημα του κ. Τσακυράκη φοιτητές, συνάδελφοί του, φίλοι του, μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας (μεταξύ αυτών, οι αντιπρόεδροι Αικατερίνη Σακελλαροπούλου και Χρήστος Ράμμος), ενώ παρών ήταν και ο αρχηγός του Ποταμιού Σταύρος Θεοδωράκης, με το οποίο δραστηριοποιήθηκε πολιτικά ο καθηγητής. «Τα σέβη μας, κύριε καθηγητά», έγραψε αργότερα ο κ. Θεοδωράκης.

Απόλυτα δικαιώματα

Η συνέχεια του μαθήματος διαγράφηκε με ερωταποκρίσεις ως προς τη σχέση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στα συντάγματα των δίκαιων κρατών με τους νόμους που τα περιορίζουν. Η θέση του Τσακυράκη είναι ότι όλα τα δικαιώματα είναι απόλυτα, δεν περιορίζονται, τυχόν δε νόμοι που τα περιορίζουν είναι αντισυνταγματικοί.

Προεξάρχον δικαίωμα είναι η ελευθερία της έκφρασης που συμβάλλει στον δημόσιο διάλογο. Αλλά δεν μπορείς να επικαλείσαι την ελευθερία της έκφρασης, ρίχνοντας, λ.χ., κάποιον από το μπαλκόνι για να τραβήξεις καλλιτεχνικές φωτογραφίες της πτώσης και του άγχους του μελλοθάνατου. Τα δικαιώματα και οι ελευθερίες περιχαρακώνονται στη συγκεκριμένη κατοχύρωσή τους, όχι αυτή που προκύπτει από τις διατάξεις αλλά από τη Δικαιοσύνη.

Η συζήτηση συνέχισε με τη σχέση Δικαιοσύνης και φυσικού δικαίου, με τις συγκρούσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αν υπάρχουν, δηλαδή με τα όρια της ελευθερίας του ενός έναντι του άλλου.

Αποκρυστάλλωση εννοιών δεν υπήρξε. Οπως ανέφερε ο κ. Σπυρόπουλος, «και πώς να υπάρξει; Χιλιάδες χρόνια συζητούμε για τα ζητήματα αυτά χωρίς να μπορούμε να δώσουμε τελική απάντηση. Η φιλοσοφία, η πολιτική φιλοσοφία, δεν έχει σκοπό να δίνει σταθερές απαντήσεις. Θέτει προβληματισμούς και διαμορφώνει αρχές σκέψης και πράξης.

Τα νομικά είναι εκείνα που βολεύονται στις “καθαρές λύσεις”. Οι θετικιστές συνομιλητές του Τσακυράκη μπορεί να αισθάνονται πιο ασφαλείς στην “εμπεδωμένη” γνώση τους. Αλλά ο Τσακυράκης ως επιστήμων αμφισβητεί και τολμά. Μεταδίδει προβληματισμούς, αβεβαιότητες, αμφισβήτηση της νομικής αυθεντίας, δηλαδή αμφισβήτηση του δόγματος. Δεν είναι, άραγε, αυτό η κατάφαση της ελευθερίας;».

Σταύρος Τσακυράκης: Η δημοκρατία στη Μεταπολίτευση (συζήτηση με τον Απόστολο Δοξιάδη)

Τσίπρας: Αγωνιστής της Δημοκρατίας

“Αγωνιστή της Δημοκρατίας, υπέρμαχο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μαχητικά αντίθετο στη χούντα και διακεκριμένο καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου, χαρακτηρίζει τον Σταύρο Τσακυράκη ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας με ανάρτηση του στο Twitter και σημειώνει ότι “αφήνει δυσαναπλήρωτο κενό στο μέτωπο της προόδου”

Βούτσης: Σπουδαία προσωπικότητα

Για μια σπουδαία προσωπικότητα που διακρίθηκε σε όλη του τη ζωή, ως ακαδημαϊκός, αντιστασιακός και άνθρωπος” μιλά ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης.

Μητσοτάκης: Αφησε σπουδαία παρακαταθήκη

“Άφησε μία σπουδαία παρακαταθήκη, γιατί έδειξε το φωτεινό δρόμο για τη νέα Ελλάδα που όλοι οραματιζόμαστε” αναφέρει σε ανάρτησή του ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης.

ΚΙΝΑΛ: Ενέπνευσε τους πολίτες

“Ο Σταύρος Τσακυράκης ενσάρκωσε με απόλυτη πληρότητα τις έννοιες του ακαδημαϊκού και του ενεργού πολίτη, που ενέπνευσε τους πολίτες με τη στάση ζωής του” τονίζει το Κίνημα Αλλαγής.

Το Ποτάμι για τον Σταύρο Τσακυράκη: Αγωνιστής, Δάσκαλος, Φίλος

Αγωνιστής ήταν πάντα ο Σταύρος. Από τότε που άφησε το χωριό του στη Λέσβο για να έρθει στην Αθήνα με υποτροφία στο κολέγιο. Στη Χούντα, όταν συνελήφθη και βασανίστηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ (σπάνια μιλούσε γι’ αυτό, γιατί σε αντίθεση με πολλούς το θεωρούσε αυτονόητο χρέος). Στη Μεταπολίτευση, από τις γραμμές του Ρήγα. Στην πανεπιστημιακή έδρα και στη δικηγορία – ανυποχώρητος υπερασπιστής της ελευθερίας και των δικαιωμάτων.

Δάσκαλος έγινε. Από το 1982 – μέχρι το αποχαιρετιστήριο μάθημά του στη Νομική Σχολή τον περασμένο Απρίλιο – χιλιάδες φοιτητές διδάχτηκαν από τον Σταύρο, όχι απλά τις συνταγματικές ελευθερίες, αλλά, τι εστί ολοκληρωμένος πολίτης. Σεμνός, ανιδιοτελής και γλυκός, ο Σταύρος δεν ήθελε επαίνους για την πανεπιστημιακή του πορεία. Την προσφορά του την έβλεπες στα μάτια των φοιτητών του όταν τον κοιτούσαν.

Ο Σταύρος Τσακυράκης ήταν ένας σπάνιος Αγωνιστής και Δάσκαλος επειδή ήταν γενναίος και στα μικρά και στα μεγάλα. Η αγωνία του για τον τόπο, για τις ελευθερίες, για τους φοιτητές του, ο θυμός του για την αδικία και τους νεοελληνικούς ανορθολογισμούς, δημιουργούσαν μέσα του μια άσβεστη φλόγα.

Η στήριξη του στο Ποτάμι ειδικά τους πρώτους δύσκολους μήνες ήταν καθοριστική. Οι ομιλίες του, οι αρχές του, ήταν ευαγγέλιο για όλους μας. Και μπορεί να έπαψε κάποια στιγμή να είναι ενεργός – «τι δουλειά έχω εγώ στην πολιτική, εγώ καθηγητής μόνο είμαι» – αλλά δεν έπαψε ποτέ να μας διδάσκει, να μας συμβουλεύει, να μας μαλώνει.

Έτσι σήμερα δεν χάσαμε μόνο έναν σπουδαίο καθηγητή, έναν σπουδαίο άνθρωπο, χάσαμε έναν φίλο. Και αυτό το κενό θα είναι για πάντα δυσαναπλήρωτο. Τα συλλυπητήρια μας στη γυναίκα του, την Πόπη και όσους ειλικρινά τον αγαπούσαν.

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ- Αντίο κ. καθηγητά

Aπό το Γραφείο Τύπου του ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ Δημοκρατών Σοσιαλιστών, εκδόθηκε η ακόλουθη ανακοίνωση:

Ο Σταύρος Τσακυράκης, αφιέρωσε τη ζωή του στα δικαιώματα και την ελευθερία. Στην προσωπική του ζωή τα χρόνια της χούντας, στην ακαδημαϊκή, όσο και στις δικαστικές αίθουσες. Το παράδειγμα και η διαδρομή του, βαριά κληρονομιά στους φοιτητές του, στους συνεχιστές της σκέψης και της δράσης του.

Γιώργος Καμίνης: Ανιδιοτελής, ακέραιος

«Ανιδιοτελής, ακέραιος, στιβαρό νομικό μυαλό, πνεύμα ασυμβίβαστο ο Σταύρος Τσακυράκης. Για εμένα υπήρξε κυρίως ένας μεγάλος φίλος. Θα είναι πάντα ο φωτεινός, χαμογελαστός, οδηγός μας. Για εκείνους που τίμησε με τη φιλία του και για τα χιλιάδες παιδιά του στα αμφιθέατρα της γνώσης».