Η μη έγκαιρη ενημέρωση των πολιτών Συρίας ή άλλων τρίτων χωρών ότι πρόκειται να περιληφθούν σε επιχείρηση επανεισδοχής στην Τουρκία, αποτελεί τη βασική διαπίστωση του Συνηγόρου του Πολίτη, όπως υπογραμμίζεται σε σχετική έκθεση, η οποία παρουσιάζεται σήμερα σε ημερίδα, παρουσία του Επιτρόπου Μετανάστευσης Δημήτρη Αβραμόπουλου.

Στην έκθεση, στην οποία αναλύονται τα προβλήματα αναγκαστικής επιστροφής και επανεισδοχής αλλοδαπών στην Τουρκία, επισημαίνονται επίσης:

– Η έλλειψη εξατομικευμένης κρίσης για την αναγκαιότητα ή μη δέσμευσης με χειροπέδες. Χωρίς να υποκαθιστά την ΕΛΑΣ στην επιχειρησιακή της κρίση, ο Συνήγορος εμμένει στην αναλογικότητα και στην επανεξέταση των μέσων δέσμευσης κατά την διάρκεια της επιχείρησης απομάκρυνσης.

– Η παράλειψη εφοδιασμού με πιστοποιητικό ιατρικής εξέτασης για την ικανότητα ταξιδιού.

– Η έλλειψη πληρότητας του υπηρεσιακού φακέλου που συνοδεύει τους κρατούμενους, ανάλογα με την αστυνομική διεύθυνση προέλευσης, ως προς την εξέλιξη τυχόν αιτήματος διεθνούς προστασίας ( απόρριψη σε δεύτερο βαθμό, επιδόσεις κλπ) και το συναφές πρόβλημα της έλλειψης διασύνδεσης των δεδομένων του καταλόγου προς επανεισδοχή με τις αποφάσεις ασύλου.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εκφράζεται ο προβληματισμός του Συνηγόρου του Πολίτη για τις διακηρύξεις αποτελεσματικότητας του συστήματος επιστροφών αν δεν συνοδεύονται από εγγυήσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Τα στοιχεία της έκθεσης

Οι αναγκαστικές επιστροφές που υλοποιήθηκαν κατά το 2017 κυμάνθηκαν στους ίδιους περίπου αριθμούς – με μικρή αύξηση της τάξης του 2% – σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.

Τα διαβιβασθέντα από την Ελληνική Αστυνομία στοιχεία εμφανίζουν 13.439 αναγκαστικές επιστροφές, συμπεριλαμβανομένων των απελάσεων και επαναπροωθήσεων βάσει διμερών συμφωνιών με όμοιες χώρες, έναντι 12.998 ατόμων το προηγούμενο έτος (βλέπε γράφημα 1) .

Επιπλέον υπήρξαν 5.657 εθελούσιες επιστροφές, που διενεργούνται εξ ολοκλήρου από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης , και εμφανίζουν μείωση σε σχέση με το 2015(6.153).

Το συντριπτικό ποσοστό απομακρύνσεων αφορά την Αλβανία

«Συγκεντρωτικά στοιχεία παρέχονται από την ΕΛΑΣ για την ιθαγένεια των επιστρεφομένων ή απελαυνόμενων αλλοδαπών, από τα οποία προκύπτει ότι από τον συνολικό αριθμό των 13.439 αναγκαστικών επιχειρήσεων απομάκρυνσης, κατά το 2017, οι 11.161 αφορούν πολίτες της Αλβανίας, δηλαδή ποσοστό 83%», όπως δήλωσε στον Αθήνα 9.84 ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποτάκης.

Τα στοιχεία της έκθεσης για τους διοικητικά κρατούμενους προς επιστροφή

Ως προς τους διοικητικά κρατούμενους, η ΕΛ.ΑΣ ενημέρωσε τον Συνήγορο ότι την 1-11-2017 κρατούνταν συνολικά 2.598 αλλοδαποί στα Προαναχωρησιακά Κέντρα, αριθμός συντριπτικά μεγαλύτερος (κατά 60%) από τον αντίστοιχο αριθμό των 1.583 κρατουμένων το 2016 ( βλέπε γράφημα 2).

«Ο αντίστοιχος αριθμός των προς επιστροφή αλλοδαπών σε αστυνομικά κρατητήρια την 1-11-2017 είναι 974 άτομα, γεγονός που επιβεβαιώνει την εκ των ενόντων κράτηση μέχρι να εξευρεθεί χώρος σε Προαναχωρησιακά κέντρα αλλά και τον μεγαλύτερο αριθμό διοικητικά κρατουμένων από την ΕΛΑΣ συνολικά», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Ποτάκης, τονίζοντας ότι « δεν μπορεί, ωστόσο, παρά να επισημάνει ο Συνήγορος ότι το 27% του συνολικού αριθμού των διοικητικά κρατουμένων αλλοδαπών βρίσκονται σε κρατητήρια αστυνομικών τμημάτων, τα οποία- κατά πάγια επισήμανση του συνηγόρου του πολίτη- δεν προσφέρονται για κράτηση αλλοδαπών προς επιστροφή, λόγω του επιπέδου των συνθηκών διαβίωσης, της παντελούς έλλειψης προαυλισμού κ.λ.π. Η ΕΛ.ΑΣ δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να τηρήσει την προ διετίας δέσμευση της και να περιορίσει τη διοικητική κράτηση σε ειδικά Προαναχωρησιακά Κέντρα και να μη χρησιμοποιεί κρατητήρια αστυνομικών τμημάτων για τους προς επιστροφή αλλοδαπούς».

Επιχειρήσεις επανεισδοχής στην Τουρκία

Το 2017 ο εξωτερικός έλεγχος επικεντρώθηκε στη διαδικασία επανεισδοχής στην Τουρκία πολιτών τρίτων χωρών, κυρίως από τη Λέσβο, αεροπορικώς ή ακτοπλοϊκώς, σε υλοποίηση και της Κοινής Δήλωσης Ευρωπαϊκής Ένωσης -Τουρκίας της 18-03-2016. Οι επανεισδοχές είναι διαδικασία εξαιρετική με βάση το άρθρο 2 της Οδηγίας, στην οποία ωστόσο εφαρμόζονται οι βασικές εγγυήσεις ως θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Η βασική διαπίστωση του Συνηγόρου σχετικά με τα προβλήματα που καταγράφονται είναι μεταξύ άλλων, τα εξής :

– Η μη έγκαιρη ενημέρωση των πολιτών Συρίας ή άλλων τρίτων χωρών ότι πρόκειται να περιληφθούν σε επιχείρηση επανεισδοχής στην Τουρκία,

– Η έλλειψη εξατομικευμένης κρίσης για την αναγκαιότητα ή μη δέσμευσης με χειροπέδες. Χωρίς να υποκαθιστά την ΕΛΑΣ στην επιχειρησιακή της κρίση, ο Συνήγορος εμμένει στην αναλογικότητα και στην επανεξέταση των μέσων δέσμευσης κατά την διάρκεια της επιχείρησης απομάκρυνσης.

– Η παράλειψη εφοδιασμού με πιστοποιητικό ιατρικής εξέτασης για την ικανότητα ταξιδιού.

– Η έλλειψη πληρότητας του υπηρεσιακού φακέλου που συνοδεύει τους κρατούμενους, ανάλογα με την αστυνομική διεύθυνση προέλευσης, ως προς την εξέλιξη τυχόν αιτήματος διεθνούς προστασίας ( απόρριψη σε δεύτερο βαθμό, επιδόσεις κλπ) και το συναφές πρόβλημα της έλλειψης διασύνδεσης των δεδομένων του καταλόγου προς επανεισδοχή με τις αποφάσεις ασύλου.

Χρήσιμο εργαλείο τα συμπεράσματα

Η ημερίδα ξεκίνησε με ομιλία του κ. Αντώνιου Συρίγου, προέδρου της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής, που εκπροσώπησε τον πρόεδρο της Βουλής Νίκο Βούτση. Ο κ. Συρίγος δήλωσε ότι τα συμπεράσματα της σχετικής ημερίδας είναι σίγουρο ότι θα αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο για την πολιτεία. « Πρέπει να ληφθούν σοβαρά και αλλά ζητήματα, όπως η έγκαιρη ενημέρωση των αλλοδαπών πριν την αναγκαστική απομάκρυνση τους», επεσήμανε.

Δ. Αβραμόπουλος: Κοινή ευρωπαϊκή απάντηση δημοκρατίας απέναντι στον αναδυόμενο νοσηρό εθνικισμό

Ο επίτροπος Μετανάστευσης Δημήτρης Αβραμόπουλος σε ηχογραφημένο μαγνητοσκοπημένο μήνυμα του, δήλωσε μεταξύ άλλων τα εξής:

«Χρειαζόμαστε πολιτικές με αξία. Πρωταρχικό μέλημα μου είναι η στήριξη χωρών πρώτης γραμμής όπως είναι η χώρα μας η Ελλάδα, επιχειρησιακά, πολιτικά αλλά και οικονομικά. Η πολιτική των επιστροφών είναι καίριας σημασίας για την Ευρώπη. Ενισχύσαμε τις σχέσεις μας με την Τουρκία. Δεν βρισκόμαστε πλέον σε κατάσταση κρίσης αλλά διαχείρισης των επιπτώσεων της. Κάθε κράτος μέλος οφείλει να ανάλωση τις ευθύνες που του αναλογούν ώστε με καταφέρουμε να πετύχουμε βιώσιμες λύσεις για το μέλλον.

Βλέπουμε ορισμένες κυβερνήσεις να μην θέλουν να συμπορευτούν μαζί μας στην κοινή προσπάθεια αντιμετώπισης του ευρωπαϊκού προβλήματος της μετανάστευσης. Ξεχνούν το πρόσφατο σκοτεινό παρελθόν της ιστορίας, εκτρέφουν τον λαϊκισμό και γυρνούν την πλάτη τους σε βασικές ευρωπαϊκές αξίες. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη κρίση που διέρχεται η Ευρώπη σήμερα. Μια κρίση υπαρξιακή. Όλες οι δημοκρατικές, προοδευτικές, πολιτικές και ευρωπαϊκές δυνάμεις οφείλουν να δώσουν μια κοινή απάντηση δημοκρατίας απέναντι στον αναδυόμενο νοσηρό εθνικισμό!!!

Πολύ σημαντικό στοιχείο της πρότασης-συνέχισε ο κ. Αβραμόπουλος- αποτελεί η νέα συνοριακή διαδικασία μέσω της οποίας άτομα των οποίων οι αιτήσεις ασύλων έχουν απορριφθεί θα υπάγονται απευθείας σε μια απλοποιημένη διαδικασία επιστροφών. Παράλληλα, με νέους πιο σαφείς κανόνες κράτησης τα κράτη μέλη θα μπορούν να ολοκληρώνουν τις διαδικασίες επιστροφής σε περιπτώσεις που υπάρχει κίνδυνος διαφυγής …».

ΕΛ.ΑΣ: Βελτίωση στο θέμα των μεταγωγών- Αύξηση των ροών και των κρατουμένων

Ο Αχιλλέας Σκανδάλης, υποστράτηγος της ΕΛΑΣ, προϊσταμενος του κλάδου Αλλοδαπών και Προστασίας Συνόρων, μεταξύ άλλων τόνισε τα εξής:

Έχουμε άριστες συνεργασίες με τη «Frontex» και διοργανώνουμε σε τακτά χρονικά διαστήματα κοινή εκπαίδευση του προσωπικού στα νησιά μας. Μόνο πέρυσι κάναμε 6 εκπαιδεύσεις στα νησιά.

Στο θέμα των μεταγωγών, οι συστάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη υλοποιήθηκαν μέσα σε αυτό το έτος. Επίσης επιδιώκουμε να αξιοποιήσουμε τεχνολογικά προγράμματα για καθαριότητα, σίτιση και άλλα θέματα-προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα κέντρα κράτησης της ΕΛΑΣ.

Η συνεργασία μας -κατέληξε ο αντιστράτηγος- με τον συνήγορο του πολίτη είναι άριστη. Έχουμε αύξηση των ροών και για αυτό έχουμε και αύξηση κρατουμένων. Το σύνολο των κρατουμένων σε όλη την χώρα είναι περίπου 2.000.

Απαντώντας σε ερωτήσεις του ακροατηρίου σχετικά με τις άσχημες συνθήκες κράτησης αλλοδαπών ο κ. Σκανδάλης, σημείωσε, μεταξύ άλλων: «14.000 αστυνομικοί ασχολούνται καθημερινά με την διαχείριση των μεταναστών. Ναι, πράγματι είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι, οι συνθήκες κράτησης στο αστυνομικό τμήμα της Θεσσαλονίκης δεν είναι οι κατάλληλες. Το ξέρουμε αυτό. Προσπαθούμε αυτό να το βελτιώσουμε. Προσπαθούμε να τους πάρουμε από εκεί αλλά δεν έχουμε χώρους».

Κώστας Κορέλλης