«Μετά την πανδημία, στην Ευρώπη θα είναι ακόμη πιο ισχυρό το αίτημα για ανθεκτικές και συνεκτικές κοινωνίες» τονίζει  ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς στον Αθήνα 9.84 .

Υπογραμμίζει επίσης  την ιδιαίτερη σημασία που έχει η αλληλεγγύη και η συνεργασία μεταξύ των Ευρωπαίων ενώ θεωρεί καταστροφική την αντίληψη για αποσπασματικές λύσεις, σε προβλήματα που ξεπερνούν τα σύνορα.

Άλλωστε σημειώνει ο κ. Σχοινάς η Ευρώπη αποτελεί ένα «φάρο σε κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο σκοτεινός».

Ημέρα της Ευρώπης

Κάθε χρόνο στις αρχές του Μάη, η Ευρωπαϊκή Ένωση εορτάζει. Ένα σημείο αναφοράς, στον απόηχο της λήξης του Β Παγκοσμίου πολέμου το 1945 , ενώ  η ήπειρος θρηνούσε με εκατομμύρια θύματα.

Ως Ημέρα της Ευρώπης καθορίζεται η 5η Μαΐου από το Συμβούλιο της Ευρώπης , ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ως σημείο αναφοράς την 9η Μαϊου σε ανάμνηση της Διακήρυξης του Ρ.Σουμάν το 1950.

Σε κάθε περίπτωση ο ετήσιος εορτασμός αποτελεί εφαλτήριο για την διατύπωση σκέψεων , για την «επόμενη ημέρα» με σημείο αναφοράς τα,εκάστοτε «κύματα των καιρών». Όπως τώρα, με την Ευρώπη να σκιάζεται από την πανδημία.

Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ.Μαργαρίτης Σχοινάς σε συνέντευξη στην εκπομπή «Μία ημέρα στην Αθήνα« (7/5/20) ξεδιπλώνει τις δικές του σκέψεις για την θέση της Ευρώπης σε ενα σύνθετο κόσμο και το μέλλον της κοινής πορείας.

Ο ίδιος έχει παρακολουθήσει, εκ των έσω , για δεκαετίες τις εξελίξεις των πραγμάτων καθώς διετέλεσε υπηρεσιακό στέλεχος της Επιτροπής, ευρωβουλευτής και εκπρόσωπος της Κομισιόν την περίοδο του Ζ. Κ. Γιούνκερ. Σήμερα στην ατζέντα του υπάγονται έννοιες οι  οποίες εντάσσονται σε αυτό το οποίο χαρακτηρίζεται και ως Ευρωπαϊκός τρόπος ζωής.

Οι δυσκολίες βοηθούν την Ευρώπη

«Η σημειολογία είναι ότι κάνουμε αυτήν την κουβέντα με την τωρινή μου ιδιότητα, 70 χρόνια από τη διακήρυξη του Ρ. Σουμάν, που έδωσε και το εναρκτήριο λάκτισμα σε αυτή τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης και σημαδιακό ότι την κάνουμε σε δύσκολους καιρούς, αλλά ίσως και το όλο εγχείρημα το ευρωπαϊκό να προχώρησε ακριβώς λόγω των δυσκολιών.

Πάντα λέω ότι η Ευρώπη είναι ένα πείραμα που έχει σχεδιαστεί να ξεπερνάει τις δυσκολίες, ότι οι κρίσεις, οι δυσκολίες βοηθούν την Ευρώπη. Ο εχθρός της είναι μάλλον η ακινησία. Ελπίζω έτσι να γίνει και αυτή τη φορά» ανέφερε ο κ. Σχοινάς

Από τις στάχτες του πολέμου στην ενοποίηση

Με δεδομένες τις γνωστές δυσκολίες και αντιπαραθέσεις των τελευταίων ετών, εάν κανείς ανατρέξει στο παρελθόν διαπιστώνει ότι και στις δεκαετίες του 50 και του 60 ο δρόμος δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα.

«Η διαδικασία της ενοποίησης γεννήθηκε από τις στάχτες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όταν πια κατέστη σαφές ότι Ευρωπαίοι δεν μπορούν να αιματοκυλήσουν την ήπειρο και να αλληλοσκοτωθούν δύο φορές μέσα σε έναν αιώνα, χωρίς να ξεκινήσει κάτι καινούργιο» σημειώνει επ αυτού ο κ.Σχοινάς.

«Μετά πέρασε μια μακρά περίοδος, γύρω στα 30 χρόνια, όπου πάλι είχαμε καυγάδες, διαφωνίες, μέχρι την εποχή που ήρθε ο Ντελόρ και πάτησε πάνω στους καυγάδες για να φτιάξει την εσωτερική αγορά.

Μετά την εσωτερική αγορά περάσαμε στο κοινό νόμισμα, μετά το κοινό νόμισμα, περάσαμε στο Σένγκεν, στα σύνορα, τώρα στη συνεργασία για την άμυνα και την εξωτερική πολιτική.

Όπως έλεγε κι ο Χαλστάιν, ένας τέως πρόεδρος της Επιτροπής: η Ευρώπη είναι λίγο σαν το ποδήλατο, σαν τον ποδηλάτη, πρέπει συνεχώς να κάνει πετάλι για να μην πέσει. Κάπως έτσι προχώρησε η διαδικασία της ολοκλήρωσης».

Διαφορετικότητα και πανανθρώπινες αξίες

Η Ευρωπαϊκή δημιουργία με την Αναγέννηση ,τον Διαφωτισμό, τις σκέψεις του Μοντεσκιέ και του Ζ.Μονέ αλλά και του Β.Ουγκώ που είχε αναφερθεί στην Ευρώπη η οποία «δεν είναι των λαών, αλλά των βασιλέων». Από τους ψαράδες στην Λισσαβόνα μέχρι τον παγωμένο βορρά, τα στενά της Κυψέλης και το Ντεπώ, τα κίτρινα γιλέκα και το CERN, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική στις γωνίες της Ευρώπης αλλά και υπάρχουν και γέφυρες οι οποίες συνδέουν τους ανθρώπους και αποδεικνύονται πολύ ισχυρές.

Οι σκέψεις του κ. Μ. Σχοινά :

«Πάντα πίστευα ότι η μεγαλύτερη δύναμη της Ευρώπης είναι ακριβώς η διαφορετικότητά μας. Δηλαδή ότι πορευόμαστε λίγο-πολύ συντεταγμένα, όντας τόσο διαφορετικοί. Είναι αυτό που μας κάνει μοναδικούς στον κόσμο. Δεν νομίζω ότι υπάρχει ένας Homo-Europeous  ο οποίος έχει την ίδια αντίληψη, τον ίδιο τρόπο ζωής, σκέπτεται και δρα με τον ίδιο τρόπο.

Έχουμε πολλές γλωσσικές, εθνικές, πολιτιστικές παραδόσεις, οι οποίες όμως χωνεύονται σε μια ενιαία αντίληψη για την ζωή γύρω από τις πανανθρώπινες αξίες, του ανθρώπου στο κέντρο, της Δημοκρατίας, της προστασίας των μειονοτήτων, της ισότητας των φύλων, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της καθολικής υγείας και εκπαίδευσης, της μη ύπαρξης θανατικής ποινής. Όλα αυτά είναι η συνεκτική ύλη των Ευρωπαίων.

Δεν είναι όμως ένα καλούπι που μας κάνει όλους το ίδιο, είναι μια συντεταγμένη πορεία που προέρχεται από διαφορετικές εθνικές, κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές παραδόσεις. Αυτή είναι η δύναμή μας» λέει ο κ.Σχοινάς και αναφέρεται στον ρόλο της Ε.Ε σε ένα κόσμο με ενίοτε ακατανόητους μηχανισμούς και συγκρούσεις συμφερόντων. Άλλωστε οι πανανθρώπινες αξίες , δυστυχώς, δεν είναι αυτονόητες σε όλα τα άκρα της Γης.

«Είναι καθήκον όλων μας και πολύ περισσότερο θα έλεγα των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. να δρουν ως γέφυρες ανάμεσα σε αυτά τα συμφέροντα, που πολλές φορές συγκρούονται, πολλές φορές δεν είναι ευθύγραμμα.

Έχω περάσει πολλά χρόνια στην ευρωπαϊκή πολιτική και ένα από τα βασικά ζητούμενα είναι αυτό:  Το πώς μέσα από τη δράση μας θα μπορούμε να φτάνουμε σε αυτό τον κοινό παρονομαστή, σε αυτές τις λύσεις συμβιβασμού, που προωθούν το κοινό συμφέρον μας.

Αυτό είναι το μεγάλο ζητούμενο. Αυτό ήταν το μεγάλο ζητούμενο μέχρι τώρα και θα συνεχίσει να είναι τα χρόνια που έρχονται».

Φάρος σε ένα σκοτεινό κόσμο

Υπέρμαχοι της Ε.Ε σημειώνουν ότι 75 χρόνια μετά την λήξη του Β παγκοσμίου πολέμου η Ευρώπη είναι ένα από τα λίγα σημεία της Γης με Ειρήνη και Δημοκρατία.  Οι επικριτές αναφέρουν ότι η πολιτική ισχύς χάθηκε και πέρασε στα χέρια χρηματοπιστωτικών οίκων ενώ μεγάλες εταιρίες μεταφέρθηκαν στην Ασία.  Άλλοι βλέπουν ότι η ΕΕ πρωτοστατεί στην προσπάθεια για την Κλιματική Αλλαγή και αποτελεί ίσως τον μεγαλύτερο δωρητή ανθρωπιστικών δράσεων.

Στα επιτεύγματα της Ευρώπης ο κ.Σχοινάς προτάσσει την ιδιαίτερη σημασία των αξιών που την διέπουν σε ένα ασταθή κόσμο.

«Αν δούμε αντικειμενικά τι πέτυχε η Ευρώπη αυτά τα 75 χρόνια, δεν χωράει καμία αμφιβολία ότι το μεγάλο κέρδος είναι η ειρήνη. Ότι ζούμε την πιο μακρά περίοδο ειρήνης σε μια ήπειρο, που όλοι πολέμησαν με όλους για όλα και παντού.

Ένα δεύτερο αντικειμενικό στοιχείο είναι ότι σε αυτά τα χρόνια, το μέσο βιωτικό επίπεδο των Ευρωπαίων πολλαπλασιάστηκε επί οκτώ. Δηλαδή 8 φορές, ζούμε καλύτερα από ότι ζούσαμε, όταν ξεκίνησε η διαδικασία ενοποίησης.

Το τρίτο στοιχείο είναι ότι η Ευρώπη έχει γίνει το επίκεντρο αυτών των αξιών σε έναν κόσμο που γίνεται ολοένα πιο ασταθής, πιο ανασφαλής, με παγκόσμιες ηγεσίες, που δεν είναι πάντα στο ύψος των περιστάσεων.  Η Ευρώπη συνεχίζει να είναι ένας φάρος σε ένα κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο σκοτεινός.  Δεν είναι όμως ένα ομοσπονδιακό κράτος, δεν είμαστε Ηνωμένες Πολιτείες που έχουν 250 χρόνια ομοσπονδιακής ιστορίας, ενοποιητικής. Εμείς είμαστε 75 χρονών, αλλά πιστεύω ότι για μια κυρία 75 χρονών, η Ευρώπη πέτυχε πολλά και σημαντικά μέχρι τώρα»

Το δίδαγμα της πανδημίας

Φέτος στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, ο διάλογος και ο εορτασμός της 9ης Μαΐου στην Ευρώπη διεξάγεται στην σκιά της πανδημίας,σε αναζήτηση μηχανισμών και τις διαφορές μεταξύ βορρά και νότου να περιλαμβάνονται στην ατζέντα.  Με προφανή ερωτήματα να αναφύονται για την επόμενη ημέρα…

«Πιστεύω ότι μετά την πανδημία, στην Ευρώπη θα είναι ακόμη πιο ισχυρό το αίτημα για ανθεκτικές και συνεκτικές κοινωνίες. Είναι αυτό που είπε ο Εμ. Μακρόν στην περίφημη ομιλία του στη Σορβόνη, ότι χρειαζόμαστε μία Ευρώπη που προστατεύει και μια Ευρώπη που ανοίγει δρόμους και ευκαιρίες» απαντά ο κ.Σχοινάς.

«Με την πανδημία όλοι συνειδητοποιήσαμε πόσο σημαντική είναι η έννοια της αλληλεγγύης και της συνεργασίας μεταξύ των Ευρωπαίων και πόσο καταστροφική είναι οποιαδήποτε αντίληψη που θέλει αποσπασματικές λύσεις, εθνικές λύσεις σε τέτοια προβλήματα που ξεπερνούν τα σύνορα.

Πιστεύω λοιπόν ότι παρόλο που σε κάποιες πρώτες φάσεις της διαχείρισης της πανδημίας, δεν ήταν εμφανής αυτή η αντίληψη για συνεργασία και συνοχή, τα επόμενα χρόνια θα είναι από τα βασικά διδάγματα της κρίσης που θα πρέπει να ενσωματώσουμε στην πολιτική μας δράση και να μπορέσουμε να μετατρέψουμε από στόχο σε απλή πραγματικότητα για τους πολίτες»

«Ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής είναι η κοινή συνισταμένη πολλών παραδόσεων που μας χαρακτηρίζουν και μας σφραγίζουν, μας προσδιορίζουν ως Ευρωπαίους.  Στις δικές μου τις αρμοδιότητες, φυσικά, η ευθύνη είναι περισσότερο στα θέματα της ασφάλειας, των συνόρων, της μετανάστευσης, των δεξιοτήτων στην κοινωνία, της κινητικότητας, της εκπαίδευσης, της νεολαίας.

Όλα αυτά συνθέτουν ένα πλέγμα κοινοτικών αρμοδιοτήτων για τα οποία είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να δουλεύουμε εντατικά. Συνδέονται με αυτή την έννοια της Ευρώπης που προστατεύει, αλλά και της Ευρώπης που ανοίγει δρόμους και ευκαιρίες. Έχουμε μία πολύ ισχυρή εντολή για τα επόμενα χρόνια και θα δουλέψουμε πραγματικά με αυταπάρνηση έτσι ώστε να προχωρήσει η Ευρώπη σε όλο το εύρος αυτών των αρμοδιοτήτων»

Γιώργος Αποστολίδης